U poliklinici Moj Lab je okupljen najiskusniji tim ginekologa i embriologa, čiji je cilj da u narednom periodu oforme reproduktivni centar od regionalnog značaja. Pacijenti imaju mogućnost da na jednom mjestu realizuju sve etape procesa neophodnog za vantjelesnu oplodnju.
Centar za vantjelesnu oplodnju poliklinike Moj Lab vodi dr Nebojša Čejović specijalista ginekologije i akušerstva zajedno sa Andrijanom Jovanović, embriologom. Dr Čejović je ljekar bogatog iskustva, prvi je izgradio temelje liječenja steriliteta postupcima asistirane reprodukcije nakon čega je 2004. godine rođena prva beba postupkom asistirane reprodukcije u Crnoj Gori.
dr Nebojša Čejović
Specijalista ginekologije i akušerstva
Šta pruža Moj Lab parovima koji se bore sa sterilitetom?
Moj Lab svojim pacijentima pruža ispitivanje steriliteta kako ženskog tako i muškog. Zatim, nudi se terapija koja se sastoji od klasičnog IVF-a i inseminacije. u ponudi imamo i krioprezervaciju što podrazumijeva zamrzavanje muških i ženskih polnih ćelija. Ovo je veoma bitno napomenuti jer u današnjem dobu gdje živimo i gdje je sve veći broj malognih oboljenja, naši pacijenti sa takvim oboljenjima mogu ostaviti svoje polne ćelije na zamrzavanju kako bi započeli proces vantjelesne oplodnje nakon ozdravljenja.
Kako izgleda proces vantjelesne oplodnje?
Prije svega, neophodno je obaviti razgovor sa pacijentima i nađemo dijagnozu steriliteta, da li je prisutan kod jednog ili kod oba partnera. Postoji sijaset dijagnostičkih metoda kojima se dokazuje mogućnost postavljanja prave dijagnoze. Kada se postavi dijagnoza pristupamo terapiji. Prva stepenica je stimulacija jajnika hormonima gdje pokušavamo dobiti jedan veći broj jajnih ćelija kako bismo mogli dobiti i veći broj embriona. U toku sazrevanja ih kontrolišemo ultrazvukom svakodnevno, prati se njihova veličina i zrelost. Isto tako, u ovom periodu svakodnevno se mjeri i nivo hormona kod žene. Druga stepenica je pristupanje vađenju jajnih ćelila, kada dostignu svoju zrelost. Ova procedura se može raditi sa ili bez anestezije. Izvađene jajne ćelije se predaju embrilogu gdje se radi spajanje muške i ženske jajne ćelije i sutra dan se stvaraju embrioni. U našoj poliklinici posjedujemo modernu laboratoriju na čijem čelu je moja koleginica i vrlo iskusan embriolog Andrijana Jovanović. U laboratoriji se vrši procena koji od embriona je najadekvatniji i koji će dovesti do trudnoće. Mogućnost kultivacije tj. razvoj embriona u laboratorijskim uslovima je do dana 2, dana 3 ili dana 4. nakon toga se vraćaju u matericu žene, što predstavlja treću stepenicu. Četvrta stepenica je ta da čekamo trudnoću.
Šta Vi sugerišete parovima prije početka procesa vantjelesne oplodnje? Kakva priprema je potrebna?
Parovi koji dolaze na vantjelesnu oplodnju su psihički dosta iscrpljeni i puni su stresa. Na njih dosta utiče način života i okruženje koje u većini slučajeva negativno utiče na sve to. Jako je bitno da dođe do uzajamnog povjerenja između ljekara i pacijenata kako bi im se na najbolji mogući način približila sama procedura. Ono što ja propagiram već duži niz godina jeste da vantjelesna oplodnja jeste prirodni proces u vještačkim tj. laboratorijskim uslovima. Savjet pacijentima je da se oslobode stresa, da vjeruju ljekaru kod koga dolaze. Znamo da i sami hormoni utiču na stres, tako da je neophodno osloboditi ga se i sa pozitivnim stavom pristupiti proceduri.
Andrijana Jovanovic
Embriolog
Od čega sve zavisi kvalitet jajne ćelije koju dobijamo u stimulisanim postupcima za vantjelesnu oplodnju?
Ženski gameti (jajne ćelije) su najrjeđi i veoma vulnerabilni čiji se broj drastično smanjuje od fetalnog perioda do pretpuberteta, kada ih je oko 300 000, da bi rezerva kod žena starijih od 35 godina iznosila 25 000 oocita. Sa smanjenom rezervom jajnika, izbor optimalnih jajnih ćelija za oplodnju je manji pa je i učestalost hromozomski abnormalnih ćelija veća. Kod mlađih žena učestalost aneuploidnih ćelija je oko 22-24%, izmedju 35-39 godine života se povećava na 50%, a nakon 40 godina 90% jajnih ćelija je aneuploidno. Zato je i šansa za ostvarivanje zdrave trudnoće manja kako žena reproduktivno stari.
Pored bioloških procesa koji se dešavaju u jajnicima na kvalitet janih ćelija utiču i izloženost raznim hemijskim agensima od fetalnog perioda i tokom reproduktivnog perioda žene. Pesticidi iz voća, razni agensi prisutni u kozmetičkim preparatima koji se svakodnevno upotrebljavaju i bisfenol A iz plastike. Pušenje je takođe jedan od faktora koji može da smanji kvalitet jajnjih ćelija. S toga je važno da se isključe svi spoljni faktori koji mogu da utiču na ishod postupka vantjelesne oplodnje. Svi zdravi stilovi života(zdrava hrana i fizička aktivnost) su vrlo važni prije ulaska u postupak vantjelesne oplodnje.
Šta je fertilnost i kako je očuvati?
To je je prirodna sposobnost za produkciju potomstva. Stopa fertiliteta je prosječan broj žive djece koje žena rodi u svom reprodukcijskom periodu (od 15-45 godina starosti).
Među brojnim faktorima koji utiču na smanjenu plodnost čovjeka kao vrste postoje oni koji su evoluciono i genetski predodređeni. Osjetljivost procesa stvaranja gameta, vremenski ograničena reprodukciona dob para, veliki reprodukcijski gubitak, trudnoća koja traje najduže od svih sisara (9 mjeseci) i zahtjevna strategija brige o mladima nakon porođaja.
Plodnost se smanjuje biološkim starenjem žene i muškarca. Žene su u reproduktivnom smislu ugroženije od muškaraca zbog različite fiziologije gametogeneze. Djevojčica se rađa sa konačnim brojem jajnih ćelija a muškarac proizvodi spermatozoide do starosti. Reproduktivni period žene je duplo kraći u odnosu na muškarca. Optimalna plodnost žene traje 15-tak godina, a u muškarca i do 30 godina.
Fertilnost čovjeka je smanjena u velikoj mjeri i brojnim socio-ekonomskim faktorima, promijenjenim pogledom na svijet pa je i samim tim svijest o reprodukciji drugačija nego prije. Savremeni način života doveo je do odlaganja materinstva i roditeljstva za kasniju dob. Žene odlažu materinstvo zbog profesionalnog napretka, iz finansijski razloga, traženja pravog partnera za život. Odlaganje materinstva i roditeljstva dovodi do smanjene šanse za ostvarivanje trudnoće. Nakon 35 godine uspješnost postupaka vantjelesne počinje da pada da bi sa 40 godina bio 15-20%. Nakon 40 godine pada još više i sa 45 godina je uspjeh 1%. Vrlo je važno predočiti mladim ljudima mogućnost očuvanja fertiliteta zamrzavanjem jajnih ćelija i spermatozoida u mlađoj dobi kako bi se povećale šanse za uspjeh kasnije.
Reproduktivne ćelije se zamrzavaju i iz medicinskih razloga. Postoje mnoga stanja ako se ranije otkriju i uspješno se liječe kao što su: kancer dojke, limfomi, nemaligne bolesti poput endometrioze, benigni tumori jajnika, prijevremeno iscrpljivanje jajnika koje može smanjiti reproduktivni potencijal još u mlađem dobu.
Danas su tehnike krioprezervacije reproduktivnih ćelija, pogotovo jajnih ćelija, usvaršene u smislu kvliteta, bezbjednosti i efikasnosti. Na nama kao stručnjacima je da upoznamo mlade ljude i edukujemo ih kako bi razvili svijest o očuvanju reproduktivnog zdravlja sada da bi je imali u budućnosti.
